Գեղարդավանք

ԳԵՂԱՐԴԻ  ՎԱՆՔ (Գեղարդավանք, Այրիվանք) - Միջնադարյան Հայաստանի հայտնի եկեղեցական և մշակութային կենտրոն, որտեղ կրոնական կառույցների հետ մեկտեղ կարելի է տեսնել դպրոց, գրադարան և եկեղեցականների համար նախատեսված բնակավայրեր: Վանքը հիմնվել է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի պատմությունների հիման վրա և կառուցվել է Հայաստանի կողմից 301 թվականին Քրիստոնեության ընդունումից հետո: Հուշարձանները, որոնք գտնվում են համալիրի բուն կամ հարակից տարածքներում, թվագրվում են 4-13-րդ դարերով: Ավելի վաղ վանքը կոչվում էր Այրիվանք (քարանձավային վանք): Այս վանքում է պահվել այն գեղարդը, որով խաչելության ժամանակ խոցել են Հիսուս Քրիստոսին: Ենթադրվում է, որ գեղարդը Հայաստան է բերել Թադեոս առաքյալը: Այստեղից էլ հոգևոր այս հրաշակերտ հուշարձանը ստացել է Գեղարդի վանք անվանումը: